Tiettih-uv, et
- sämmilij aalmugpeeivi viettih Suomâst, Ruotâst, Taažâst já Ruošâst
- ellee sämikielah láá oovce
- anarâš, orjâlâš já nuorttâliih suuvah hämmejeh stuárráámus uási Suomâ sämmilii algâaalmugist
- vuáđudemlaavâst torvejuvvoo sämmilij vuoigâdvuotâ paijeentoollâđ já ovdediđ jieijâs kielâ já kulttuur
- sämikulttuurist kuávdáš lii njálmálâš ärbitiätu, ovtâskâs ulmuu ohtâvuotâ siärvádâhân já ärbivuovvijd
Kielân lohtâseh tobdoh já feeriimeh, moh láá távjá vuálgus jo arâpärnivuođâst. Jieijâs kielâ merhâšume lassaan, ko olmooš kieđâvuš olssis vaigâdis aašijd. Kielâ puáhtá toimâđ rationaallâžžân, tobdoin káidusin, tâi tot puáhtá luptiđ čieŋâlis tobdoid-uv.
Kulttuur já kielâkevttim koskâvuođâst kuávdáást lii juurdâ, mon mield tuođâlâšvuotâ ráhtášuvá sosiallii vuáruvaiguttâsâst. Kielâ ij lah neutraal, pic tot kuáddá fárustis kulttuurlijd merhâšuumijd já kulttuurlijd maailmijd. (*Snellman)
Sämikielâiguin tobdoh pyehtih lohtâsiđ toi oppâmân já máhđulâšvuođáid väldiđ suuvâ kielâ maasâd, sehe vuoigâdvuotân kevttiđ jieijâs kielâ. Kielân lohtâseh maaŋgâlágán tobdoh já feeriimeh, tego čiävláávuotâ já ilo, mut meid pohčâseh já soro ovdâmerkkân monâttum kielâ keežild. Sämikielâ já kulttuur juátkim máhđulâšvuođah iä lah lamaš puoh suhâpuolváid já suvváid siämmáálágáneh.
Sämikielâliih já kulttuurliih vuoigâdvuođah iä valagin olášuu puoh laavâ kenigittem palvâlusâin. Ton lasseen palvâlusah, main vuoigâdvuođah olášuveh, iä ain juuvsâ puoh sämmilijd.
Kielâ já kulttuur merhâšume sämmilijd tiäduttuvvoo juvsâttettee sosial- já tiervâsvuotâpalvâlusâin
Sämmilâš äššigâs halijdičij, et tiervâsvuođâhuolâttâs palvâlusâi pargeeh addiiččii já kuáhtááččii sii väldimáin huámášumán äššigâs jieijâs kulttuurtuáváá, kielâ, siärváduv já historjá.
Sämikielâliih sosial- já tiervâsvuotâpalvâlusah láá lamaš vääniht finnimnáál joba sämikuávlust. Eromâšávt sämikielâlijn mielâtiervâsvuotâpalvâlusâin lii lamaš vänivuotâ, veikkâ tain ličij tehálâš väldiđ huámášumán ulmuu kielâ, kulttuur já historjá.
Syemmilii ohtsâškoddeest sämmilij kulttuur já historjá lii pááccám viehâ tubdâmettumin, tondiet ko jo vuáđuškoovlâ rääjist sämmilijn ij máttááttuu masa mihheen. Tiäđu vänivuotâ tiättoo mielâtiervâsvuotâpalvâlusâin ovdâmerkkân tienuuvt, et sämmilij äššigâsâi mielâst oro, et sij ferttejeh máttááttiđ áámmátlii sämmilâšvuođâst, mii lasseen äššigâs nuáđásem já ucceeblohostreesi.
Jyehi soti-áámmátlâš puáhtá pargostis išediđ äššigâs kavnâđ sämikielâlij já kulttuur miäldásij palvâlusâi já materialij piällás oovtâst äššigâssáin kunnijâttee já sensitivlijn mieldioromáin já kuáhtáámáin.
Jieijâs kielâ já kulttuur addim naanood torvolâšvuođâ tobdo
Laapi pyereestvaijeemkuávlust lii väldikodálâš sierânâspargo tuárjuđ sämikielâlij sosial- já tiervâsvuotâpalvâlusâi ovdedem. Pyereestvaijeemkuávlu oovded čapo palvâluspálgáid sämikielâlijd palvâlussáid, meid mielâtiervâsvuotâpalvâlussáid.
Suomâst lii algâttâm sämmilij tuotâvuotâ- já sovâdâttâmkomissio, mon pargon lii iärrás lasseen lekkâđ já kieđâvuššâđ sämmilij historjálijd feeriimijd já traumaid. Tom pargo tuárjum várás lii vuáđudum ive 2022 sämmilij psykososiallii torjuu ohtâdâh Uvjâ, mii fáálá vyeligis kozzâš mielâtiervâsvuotâpalvâlusâid aalmuglávt.
Uuvjâ äššigâsah láá tiäduttâm jieijâs kielâ já kulttuurlii addim merhâšume torvolâšvuođâ nanodeijen. Äššigâsâi macâttâsâst paijaan eromâšávt uáinusân luáttámuš šoddâm: ij taarbâš čielgiđ jieijâs áárvuid tâi täävi jurdâččiđ. Äššigâsâi feeriimáid vuáđudmáin kulttuurlij áárvui já taavij lahtem kieđâvuššâmnáál aššijd jođálmit luáttámušlii koskâvuođâ šoddâm. Uuvjâ pyevtittem palvâlussáid lii lamaš sämmilij koskâvuođâst tárbu jo kuhháá, já tárbu šadda jotkuđ vala tuotâvuotâ- já sovâdâttâmkomissio pargo nuvâdijn.
Sämmilâš psykososiallii torjuu ohtâdâh Uvjâ
- Aalmuglávt tuáimee tiervâsvuođâhuolâttâs toimâmohtâdâh, mii sajaduvá Laapi pyereestvaijeemkuávlun mielâtiervâsvuođâ já sorjolâšvuođâi tipšom ovdâsvástádâskuávlun
- Ohtâvuođâ pyehtih väldiđ puohah, kiäh arvâleh et tarbâšeh sämikulttuur huámášumán väldee torjuu, ravvim, stivrim tâi vuáđutääsi mielâtiervâsvuotâtipšo. Ášástâllâđ puáhtá meid nomâttemmin, já talle puáhtá toollâđ toorjâsavâstâlmijd koččâmušâid pajedâm aašijn puoh Suomâst sarnum sämikieláid já suomâkielân.
- Áámmátlijd Uvjâ fáálá konsultaatioiše já táárbu mield pargopaarâ já torjuu sämmilii äššigâs kuáhtáámist.
- Aalmuglâš palvâlemnummeer 040 663 8882 tuáimá argâpeeivij tme 8-16 kooskâ, palvâlus lii mávsuttem.